Zoekfunctionaliteit in Laravel: Database, Collection of Externe Engines?

Laravel biedt met Laravel Scout een krachtige manier om zoekfunctionaliteit toe te voegen aan je applicatie. Maar hoe kies je de juiste implementatie? In deze blog duiken we in de verschillende opties en hun voor- en nadelen, van simpele database queries tot slimme zoekservers.

Wat is Laravel Scout?

Laravel Scout is een officiële Laravel-package die een interface biedt voor full-text zoekfunctionaliteit. De kracht zit in de eenvoud: je gebruikt Model::search('zoekterm'), en Scout handelt de rest af op basis van de gekozen “engine”. Hierdoor kun je later probleemloos overstappen van bijvoorbeeld een simpele database-zoekoplossing naar een high-performance zoekmachine zoals Meilisearch of Algolia, zonder je zoeklogica te herschrijven.

Scout ondersteunt zowel ingebouwde als externe drivers, zoals:

• Database-engine
• Collection-engine
• Externe engines zoals Algolia, Meilisearch en Typesense

Database-engine: zoek via je eigen database

De database-engine is ideaal als je wilt zoeken zonder extra infrastructuur. Laravel Scout vertaalt je search()-aanroep naar een SQL-query, bijvoorbeeld met LIKE '%term%' of MATCH ... AGAINST als je kiest voor een full-text index.

Voordelen:

• ✅ Geen extra servers of packages nodig
• ✅ Snel opgezet en eenvoudig te begrijpen
• ✅ Goed genoeg voor kleine tot middelgrote datasets

Wanneer gebruiken?

Gebruik de database-engine als je snel live wilt met je zoekfunctie en je applicatie geen miljoenen records bevat. Zeker voor interne dashboards of eenvoudige webshops kan dit voldoende zijn.

Tips voor betere performance:

• Voeg een full-text index toe met $table->fullText(['kolom1', 'kolom2']) in je migratie
• Gebruik de SearchUsingFullText trait in je model voor snellere en meer relevante zoekresultaten
• Combineer met goede database-indexen en toSearchableArray() om enkel relevante data te indexeren

Beperkingen:

• Niet typo-tolerant
• Beperkte ranking/relevantie
• Wordt traag bij grotere datasets (>100.000 rijen)

Collection-engine: zoeken in het geheugen

De collection-engine haalt alle records uit de database en zoekt vervolgens in PHP (in geheugen) met simpele stringmatching (Str::contains). Dit klinkt handig en dat is het ook, zolang je dataset klein is.

Voordelen:

• ✅ Geen speciale database-instellingen of indexen nodig
• ✅ Simpel en werkt meteen zonder configuratie

Nadelen:

• ❌ Zeer traag bij grote datasets
• ❌ Niet geschikt voor productie
• ❌ Laadt alles in het geheugen (RAM)

Wanneer gebruiken?

Alleen bij:

• Test- of demo-projecten
• Zeer kleine datasets (< 100 items)
• Situaties waar snelheid niet uitmaakt

In vrijwel alle echte projecten is deze engine af te raden.

Externe engines: Meilisearch, Algolia en Typesense

Voor serieuze zoekfunctionaliteit met snelheid, typo-tolerantie, ranking en filters/facetten zijn externe zoekengines de juiste keuze. Laravel Scout ondersteunt out-of-the-box integraties met populaire engines zoals Meilisearch, Algolia en Typesense.

🔍 Meilisearch

Meilisearch is een moderne, open-source zoekmachine gebouwd voor snelheid, eenvoud en typo-tolerantie.

Voordelen:

• ✅ Supersnel, zelfs op goedkope VPS’en
• ✅ Ondersteunt typo-tolerantie, synoniemen, facetten
• ✅ API-first, dus goed integreerbaar
• ✅ Open source én SaaS beschikbaar (Meilisearch Cloud)

Wanneer kiezen?

• Je wilt controle over je data (EU-hosting, self-hosting)
• Je zoekt een goede balans tussen prestaties en eenvoud
• Budgetvriendelijk alternatief voor Algolia

Let op:

• Fuzzy search is minder verfijnd dan Algolia
• Je moet facetten, filters en synonyms zelf configureren via API of instellingen

⚡️ Algolia

Algolia is een premium hosted zoekdienst met kant-en-klare tools en extreem lage latency dankzij wereldwijd verspreide datacenters (CDN).

Voordelen:

• ✅ Zeer snelle zoekresultaten wereldwijd
• ✅ Kant-en-klare widgets (autocomplete, instantsearch)
• ✅ Veel tools voor relevance tuning, A/B testing, analytics
• ✅ Ondersteuning voor regels, boosting, merchandizing

Wanneer kiezen?

• Je hebt budget en wilt direct professionele zoekervaring
• UX staat centraal (bijv. autocomplete en live resultaten)
• Je wilt niet zelf hosten of beheren

Let op:

• Behoorlijk prijzig bij grote datasets of veel queries
• Prijs gebaseerd op aantal records + zoekopdrachten

🧠 Typesense

Typesense is een extreem snelle, in-memory zoekengine met typo-tolerantie en geavanceerde filtering. Denk aan Meilisearch, maar met meer focus op ruwe snelheid.

Voordelen:

• ✅ Zeer lage latency (door RAM-based opslag)
• ✅ Slimme features zoals geavanceerde facetten
• ✅ Zelf te hosten of via Typesense Cloud

Wanneer kiezen?

• Je hebt miljoenen records
• Je wilt maximale performance en zoekt opensource

Let op:

• Hogere RAM-vereisten bij grote datasets
• Community-ecosysteem iets kleiner dan Meilisearch

Slimme features met Livewire

Laravel + Livewire = realtime zoekfunctionaliteit in een paar regels code. Combineer dit met een sterke zoekengine, en je kunt UX-features bouwen zoals:

Autocomplete
Toon zoekresultaten direct terwijl de gebruiker typt.
Livewire luistert op wire:model.debounce.300ms en toont suggesties live.

Highlighten
Markeer de gevonden zoekterm in de resultaten met <mark>...</mark>.

Typo-tolerantie
Laat gebruikers zoeken met kleine typfouten. Dit vereist wel een engine zoals Meilisearch of Algolia.

Merchandising
Zorg dat promoties, populaire of uitgelichte producten bovenaan komen, door je index of rankingstrategieën hierop af te stemmen.

Best practices

• Gebruik de database-engine voor MVP’s of simpele projecten
• Kies Meilisearch of Algolia als performance en UX belangrijk zijn
• Gebruik queues bij indexing om performanceproblemen te vermijden
• Optimaliseer je toSearchableArray() om alleen nodige velden te indexeren
• Rebuild je index na belangrijke wijzigingen met php artisan scout:import
• Overweeg SearchUsingFullText voor efficiëntere queries in database-mode
• Gebruik Livewire of frontend-plugins voor realtime zoek-UX

Samenvatting

Laravel Scout maakt het toevoegen van zoekfunctionaliteit extreem flexibel. Begin klein met een database- of collection-engine, en schaal later op naar krachtige zoekservers zonder je code aan te passen. Denk vooraf goed na over je dataset-grootte, gebruikerservaring en beheerwensen.

Zoek je de ideale zoekervaring voor jouw webshop of Laravel-project? Laat het me weten, ik denk graag met je mee!